پرویز ورجاوند؛ پژوهشگر برجسته فرهنگ و تاریخ ایران‌زمین
تاریخ انتشار: ۲۰ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۱۸۰۶۰۶
صفحات تاریخ معاصر ایران مملو از یاد و نام بزرگان، اندیشمندان و پژوهشگران برجسته‌ای است که هر کدام در دهه‌های مختلف افتخاراتی را برای وطن رقم زده‌اند. ماه خرداد نیز پیوند خورده با یاد شماری از شخصیت‌های فکری، سیاسی و مدنی ایران که نوزدهم این ماه، سالگرد درگذشت پرویز ورجاوند در ۱۳۸۶ خورشیدی است؛ نویسنده و پژوهشگر برجسته فرهنگ و تاریخ ایران‌زمین و از کنشگران صبور، آزاد مردی که دغدغه مردم‌سالاری داشت و به حفظ هویت فرهنگی، استقلال و تأمین منافع ملی با تحقق حاکمیت ملت و رعایت حقوق بنیادین تمام ایرانیان می‌اندیشید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
سیر به سوی چشم اندازهای مطلوب
پرویز ورجاوند در ۱۳۱۳ خورشیدی چشم به جهان گشود. او از دوره دانش‌آموزی با محمد مصدق و نهضت ملی و بعدها نهضت مقاومت ملی همراه شد و این سیر را به‌سوی چشم‌اندازهای مطلوب، با وجود تمام مصائب، رنج‌ها، فشارها و تهدیدها تا پایان زندگی پیگیر بود. ورجاوند دیپلمه ریاضی و ادبی، متخصص حوزه نقشه برداری، دانش آموخته حوزه باستان شناسی، تاریخ هنر، علوم اجتماعی و مردم شناسی و مرمت بناها، همانگونه که خود می گوید، تحت تاثیر جنگ جهانی دوم و پیامدهای آن در کشور که حرکت های بعدی او را در جهت سیاسی و تاریخی جهت داد، دغدغه آن را یافت تا به تاریخ و فرهنگ ایران و شناخت هویت ملی و شناخت بیگانگانی که برخورد سلطه گرانه داشتند، بپردازد. او که در جوانی تحولات نیمه دوم سده بیستم ایران و نیز فرانسه و اروپا را در بطن تعاملات قدرت های جهانی در منطقه می دید و می زیست و جوش و خروش علمی و مباحث در گرفته میان محققان و نظریه های ارایه شده در ارتباط با موضوعات گوناگون مربوط به مردمان منطقه و ایران را با همه جوانب مثبت، منفی، نواقص، فزونی و کاستی ها در رویکرد و روش و نتایج درست یا غلط آنها پی می گرفت، به خوبی آگاه بود که از دیدگاه تاریخ نگاری می بایست وجوه مختلف رویکرد به مساله شرق و ایران به گونه ای هدفمند شناسایی، گردآوری، ثبت، ضبط و بررسی و در چارچوب فرهنگ اصیل سرزمین سنجش و تحلیل شوند. او به هویت ملی و توسعه فرهنگی بسیار اهمیت می داد و این مقوله‌ها را همپای توسعه سیاسی و توسعه اقتصادی اجتناب‌ناپذیر ارزیابی می‌کرد. وی معتقد بود: «تعامل خردمندانه با جهان متکی بر فرهنگ ملی توانمند شده در بستر آزادی بیان و عقیده و گفت‌وگوی امن و سپهر عمومی پویا می شود.»
تنوع و تکثر قومی و فرهنگی
ورجاوند، فراتر از باور عمیقش به اهمیت پاسداری و تقویت زبان فارسی بر آموزش پیوسته و هفتگی دانش‌آموزان بلوچ، کرد، طبری، آذری و عرب و … تاکید داشت تا با ادبیات و زبان قومی خود آشنا شوند و به جایی برسند که امکان نشر و نگاشتن به این زبان‌ها را بیابند. او به تنوع و تکثر قومی و فرهنگی برای غنای فرهنگ و ماندگاری و پویایی هویت ایرانی در چهارچوب کشوری آزاد و امن برای تمام باورها و عقاید باور داشت. او تاکید می‌کرد که غنای فرهنگ بیش از هر چیز وابسته است به متنوع بودن و جلوه‌های پرتنوع آن و حرکت در جهت یکسان‌سازی و هم‌شکل‌سازی فرهنگ‌ها و ارزش‌های فرهنگی، تلاشی ویرانگرانه و مرگبار علیه نیروی آفرینش و نوآوری انسان‌ها است.
با چنین نگاه و نقطه‌عزیمت و رویکردی، ورجاوند نه تنها دغدغه حفظ تمامیت سرزمینی و پاسداری از منافع ملی در عصر جهانی‌شدن و روند جهانی‌سازی داشت، بلکه فراتر از آن به تکوین اتحادیه‌های منطقه‌ای می‌اندیشید؛ چنان‌که به نزدیکی و همکاری اقتصادی ایران و کشورهای آسیای میانه و جنوب قفقاز، افغانستان و تاجیکستان با تکیه بر پیوندهای فرهنگی دیرین معتقد بود. به باور او همه رژیم‌های حاکم در کشورهای جهان سوم، تمایلی به وابستگی بی‌چون و چرا به شرق یا غرب نداشته‌اند، اما مکانیزمی که سلطه‌گران صاحب قدرت به‌وجود آورده‌اند، در بیشتر موارد به سرسپردگی مطلق این کشورها و وابستگی همه‌جانبه و خانمان‌برانداز آنها در تمامی ابعاد منجر شده است. از این زاویه بود که او بر گرامیداشت میراث فرهنگی به‌مثابه هویت یک ملت و تمام عواملی که به‌طور آگاه یا ناآگاه، مردمانی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و به نحوی در فکر و عمل ایشان تأثیر دارد، تأکید داشت و از همین منظر، او معتقد بود که احیاء میراث فرهنگی ضرورت دارد؛ زیرا فرهنگ، مجموعه‌ای از خاطره‌ها، یادبودها و میراث‌ها است که جامعه گذشته را به آینده پیوند می‌زند و مانع گسستگی، جدایی و دورشدن از هویت ملی می‌شود.
افزون بر این، ورجاوند مخالف استبداد و کنشگری پرشور برای آزادی و دموکراسی بود. به اقدام جمعی و سازمانی می‌اندیشید و با وجود خشونت و سرکوبی که پیوسته متوجه وی بود از فعالیت سیاسی برای تغییر وضع و عقب‌راندن اقتدارگرایی کناره نگرفت.
ورجاوند ضمن آسیب‌شناسی رژیم پهلوی و با اشاره به عوارض استبداد از جمله تجاوز به برخی ارزش‌های مطلوب فرهنگ جامعه، معتقد بود که «مردم علاقه داشتند تا فضای جامعه از پلیدی‌ها برکنار بماند و سلامت آن محفوظ بماند و ارزش‌های اخلاقی پذیرفته شده در فرهنگ ملی با بی‌پروایی‌ها و ولنگاری‌ها مورد تجاوز قرار نگیرد.»
فعالیت های پژوهشی و علمی
ورجاوند به‌عنوان یک کاوشگر باستان‌شناسی و پژوهشگر ارشد فرهنگ و هنر و تاریخ ایران با مراکز تحقیقاتی و پروژه‌های علمی و پژوهشی مانند ایرانیکا، دائره‌المعارف اسلامی، دائره‌المعارف تشیع، دانشنامه بزرگ فارسی و دانشنامه زنان ایران همکاری داشت؛ افزون بر صدها مقاله، وی نویسنده بیش از ۲۰ کتاب در حوزه‌های انسان شناسی، باستان شناسی، معماری، هنر، فرهنگ و توسعه بود. اشتغال به کار تحقیق و نگارش درباره فرهنگ ایران بخشی از فعالیت های او محسوب می‌شد. در این راه دشوار و سخت، عشق و شوری از درون او را گرم می‌کرد و به تحرک وامی‌داشت؛ چنان‌که اجازه نمی‌داد، دیگران متوجه توسعه بیماری مزمنی شوند که به‌تدریج توان و سلامت جسمانی‌اش را تحلیل می‌برد.
آثار
قلعه باستانی ایزدخواست و آثار تاریخی آن: در این کتاب به بررسی این قلعه و آثار باستان آن پرداخته شده است. قلعه باستانی ایزد خواست و آثار تاریخی آن در فاصله ۱۴۱ کیلومتری اصفهان در کنار شاهران اصفهان- شیراز قرار دارد.
سفرنامه جنوب؛ سیر و سفری در کناره ها و جزایر دریای عمان، این کتاب دربرگیرنده یادداشت ها و نکته برداری های نویسنده از سفری به جنوب کشور است که در ۱۳۵۰ صورت گرفته و ضمن این سفر از کناره ها و جزایر خلیج فارس و دریای عمان دیدار کرده است. این سفر به منظور یک رشته بررسی های کلی و اجمالی و در واقع آشنایی با مسایل منطقه بوده است. نتیجه این دیدار کوتاه از منطقه و دریافت های حاصل از مشاهدات و گفت وگوهای با مردم و پرس وجوها در این کتاب آورده شده است.
سبک شناسی هنر معماری در سرزمین های اسلامی، این کتاب دربرگیرنده ترجمه ۲ کتاب معماری اسلامی و هنر اسلامی است. تکیه کتاب نخست بر ویژگی های اساسی هنر معماری، تاکید بر پلان، جنبه های ساختمانی، نحوه پوشش و تحلیل های گسترده تر سبک شناسی است در حالی که جنبه ها و عوامل مختلف شکل دهنده تزیینات معماری در سرزمین های اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است.
از کتاب های ورجاوند می توان به سرزمین قزوین(سابقه تاریخی و آثار باستانی و بناهای تاریخی قزوین)، میراث تمدنی ایران، کاوش رصدخانه و نگاهی به پیشینه دانش ستاره شناسی در ایران، ایران و قفقاز، سبک شناسی هنر و معماری در سرزمین های اسلامی(ترجمه) و صدها مقاله اشاره کرد. او مداخل بسیاری برای دایره العمارف هایی همچون دایره العمارف تشیع، اطلس ایران و دیگر کتاب های مرجع را نوشته است.
منبع:
۱. مجله «ایران نامه» تابستان ۱۳۶۹ - شماره ۳۱ (۵ صفحه - از ۴۸۸ تا ۴۹۲ )
۲. مجله «حافظ » تیر ۱۳۸۶ - شماره ۴۲ (۲ صفحه - از ۲۶ تا ۲۷ )
برچسب‌ها کتابخانه ایرنا نقد کتاب قزوین جنگ جهانی دوم باستان شناسی ایرانمنبع: ایرنا
کلیدواژه: کتابخانه ایرنا نقد کتاب قزوین کتابخانه ایرنا نقد کتاب قزوین جنگ جهانی دوم باستان شناسی ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۱۸۰۶۰۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حق‌شناسی از معلمان یک رسالت و مأموریت است
ایسنا/خراسان رضوی معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی گفت: امروز حق‌شناسی از معلمان یک مراسم و یک نماد نیست، بلکه یک رسالت و مأموریت است. امروز نظام برای آنکه افق تمدن نوین اسلامی را درست راهبری کند، باید از معلم حق‌شناسی کند.
حجت‌الاسلام و المسلمین حجت گنابادی‌نژاد، در آیین تجلیل از معلمان نمونه کشوری و استانی خراسان رضوی که شامگاه سه‌شنبه، ۱۸اردیبهشت ماه در مجتمع شهدای سلامت برگزار شد، اظهارکرد: انقلاب اسلامی دگرگونی‌های بسیاری را موجب شد. یکی از آن دگرگونی‌ها در حوزه ارزش‌ها، از جمله مقام و منزلت معلم بود. با شخصیت ترازی همچون آیت‌الله مطهری نماد معلم انقلاب، انقلاب و ارتقای بزرگی در حوزه ارزش‌ها اتفاق افتاد، یکی از ویژگی‌های مطهری زمان شناس بودن است.
وی ادامه داد: در روزگاری که هجمه‌های عظیم فکری و عقیدتی جریان‌های سوسیالیستی و مارکسیستی از یک طرف و جریان‌های غربی و لیبراستی از دیگر سوء تمام هیمنه بشریت را فراگرفته بود و در خانه‌های متدین ما نفوذ پیدا کرده بود و آتش آن گریبانگیر فرزندان اینان هم شده بود، شهید مطهری احساس تکلیف کردند و کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» نوشتند.
معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی یادآور شد: آن روز که آیت‌الله مطهری احساس کردند که شخصیت و منزلت زن مورد هجمه قرار گرفته است، ابایی نکردند و در مجله زن روز آن دوران که زردترین نشریه زمان خودش بود، به نام خودشان مطلب نوشتند و امروز دو کتاب «مسئله حجاب» و «نظام حقوق زن در اسلام» همان یادداشت‌های مجله زن روز هست. این استاد بزرگ وقتی احساس کرد عموم جامعه از معارف زندگی اهل بیت (ع) اطلاعات کمی دارند و آگاهی‌هایی که بتوانند با آن زندگی کنند در اختیار عموم مردم نیست، قلم دست گرفتند و داستان راستان را منتشر کردند. دوستان او توصیه کردند این کتاب را به اسم مستعار چاپ کنند، زیرا در شأن مؤلف کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم نیست، اما آیت‌الله مطهری در رسالت خود هیچ‌گونه ملاحظه کاری و مصلحت‌اندیشی و افتخارهای کاذب برای ایشان ارزش نداشت.
وی ادامه داد: اگر امروز به معلمان احترام می‌گذاریم و نسبت به مقام معلم تواضع داریم و این مقام در جامعه ما منزلت مضاعف و بالایی یافته، تردیدی نیست که معلمی در آن تراز در انقلاب اسلامی درخشیده است. از مصادیق حق شناسی است که افتخارات فرهنگیان در انقلاب اسلامی برای آحاد مردم گفته شود. از جمله آنکه ۴۹۰۰ معلم در دوران دفاع مقدس به درجه رفیع شهادت نائل آمدند و بیش از ۲۵ هزار و ۱۰۰ جانباز که در جامعه فرهنگیان توفیق خدمت‌گزاری داشتند، در کنار ۳۶ هزار تن از شهدای دانش‌آموز که بالاترین آمار شهدا در همه اقشار است، کافی است تا بگوییم فرهنگیان پا به کار همه افتخارات انقلاب اسلامی در همه صحنه‌ها حاضر بودند و یک سند متقن است.
معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی افزود: امروز حق‌شناسی از معلمان یک مراسم و یک نماد نیست، بلکه یک رسالت و مأموریت است.امروز نظام برای آنکه افق تمدن نوین اسلامی را درست راهبری کند، باید از معلم حق‌شناسی کند و معلم جایگاه والا و برتر خود را در جامعه با حق‌شناسی همه اقشار به‌ویژه حق‌شناسی که بر عهده حاکمیت است، باید بیش از پیش بیابد.
انتهای پیام
امیدواری ژینولا به کامبک پاری سن ژرمن مقابل دورتموند: آنها از نظر جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی آماده هستند