ابوالقاسم سحاب؛ پژوهشگری بزرگ در علم جغرافیا

ابوالقاسم سحاب یکی از بزرگترین جغرافیدانان ایران بود که آغازگر تحول در جغرافیای ایران نیز بوده است. وی آثار بسیار و ارزشمندی را در حوزه‌های تاریخ، فرهنگ، دین و جغرافیا منتشر کرد. از جمله این آثار می توان به تالیف کتاب‌های ارزشمند فرهنگ خاورشناسان، زندگانی شاه عباس کبیر و تاریخ مدرسه عالی سپهسالار همچنین ترجمه آثاری چون تاریخ قرآن، فلسفه و اسرار حج و تاریخ هنر اسلامی از زبان عربی و ترجمه کتاب ۶ جلدی «جغرافیای کارپنتر» از انگلیسی اشاره کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 وی آثاری نیز درباره زندگی حضرت امام حسین(ع)، امام جعفر صادق(ع)، امام جواد(ع) و دیگر امامان و معصومین نوشته است. در ادامه به معرفی برخی از فعالیت های فرهنگی وی می پردازیم.

این استاد نامدار خدمات بسیار ارزنده‌ای را در عرصه فرهنگ کشور انجام داد که از جمله آنها می توان تأسیس دبستان به سبک قدیم و جدید در تفرش، تأسیس کلاس اکابر در تهران، همکاری با مطبوعات و نگارش مقالات در نشریات آن روز همچون طوفان هفتگی، تهران، ستاره جهان، شفق سرخ، عصر گلشن و ...، تأسیس و افتتاح ۲ باب مدرسه در روستای فم و طرخوران از توابع شهرستان تفرش با همکاری اهالی منطقه و ... را نام برد. علاوه بر آن، سحاب موسسه‌ای ارزشمند و مانا به نام موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی نیز تاسیس کرد.

تاسیس موسسه سحاب

یکی از مهم ترین فعالیت های فرهنگی این جغرافیدان نامدار، تاسیس موسسه سحاب بود که نخستین مؤسسه جغرافیایی و نقشه نگاری در ایران و منطقه خاورمیانه در ۱۳۱۵ خورشیدی است. انتشار انواع نقشه، کره، اطلس و دیگر انتشارات جغرافیایی برای نخستین بار در ایران حاصل کوشش‌های این مؤسسه و پایه‌گذاران آن بوده است و از همین رو می‌توان گفت که مؤسسه سحاب نقش زیادی در بالا بردن سطح دانش جغرافیا در کشور و شناسایی جغرافیایی ایران در جهان داشته است. این مؤسسه توانست، انواع نقشه‌ها و اطلس‌ها را به زبان‌های زنده‌ دنیا منتشر سازد؛ به گونه‌ای که شمار کتاب‌ها، نقشه‌های طراحی، چاپ و منتشر شده از یک هزار و ۷۰۰ اثر فراتر می‌رود.

سحاب علاوه بر صدها مقاله در مطبوعات داخلی و خارجی و دیوان شعر، بیش از ۷۰ جلد کتاب در زمینه علوم دینی، سیاسی و علمی از خود بر جای گذاشت که هرکدام از آن ها به گونه ای در مطالعه و تحقیق دانشمندان پس از وی موثر واقع شده‌اند. از آن جمله این آثاری می توان به زندگانی حضرت سیدالشهداء امام حسین(ع)، زندگانی حضرت امام علی بن موسی الرضا(ع)، تاریخ عصر جعفری یا زندگانی حضرت امام صادق(ع)، زندگانی حضرت امام موسی بن جعفر(ع)، زندگانی شاه عباس کبیر، مدرسه عالی سپهسالار، هنر اسلامی، فرهنگ خاورشناسان، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، کتاب فرهنگ نام بزرگان، تذکره دانشکده یا تذکرة الاسامی، کتاب شرح حال وزرای ایران، از علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه تا محمود حسابی (دست نویس)، تاریخ خجسته یا تاریخ زندگانی من (دست نویس در ۴ دفتر) و ... اشاره کرد.

تاریخ هنر نقاشی در ایران

یکی از آثار مهمی که سحاب آن را ترجمه کرد، کتابی با عنوان تاریخ هنر نقاشی در ایران  محسوب می شود که عنوان اصلی آن «التصویر فی الاسلام عندالفرس» بود. نویسنده این کتاب زکی محمد حسن مصری  است که آن را با توجه به کتاب‌های خطی و آثار هنری ایرانی در موزه‌های اروپایی و مصر در ۱۹۳۶میلادی جمع آوری کرد و در قاهره به چاپ رساند. جاستون وایت خاورشناس برجسته، پیشگفتاری در تایید آن نوشته است. ابوالقاسم سحاب برای نخستین بار این اثر را در ۱۳۲۸خورشیدی چاپ کرد و نظر به استقبال فراوان در سال‌های بعد چندین بار تجدید چاپ شد. یکی از ویژگی های این اثر نثر ساده، روان و زیبای آن است. نویسنده در متن این اثر، سیر پیدایش هنر نقاشی در ایران را به همراه اطلاعات تاریخی و جغرافیایی گرد می آورد. با توجه به این موضوع که تاریخچه نقاشی و ابزارهای آن به دوره انسان‌های ما قبل تاریخ و گستردگی فرهنگ‌ها باز می‌گردد و نمونه‌های اولیه نقاشی در ایران بیشتر شامل نقاشی روی سفالینه ها است، بدعت نقاشی روی سفال را بیشتر محققان به ساکنان اولیه فلات ایران نسبت می‌دهند. از اولین نمونه نقاشی‌های بر جای مانده از عهد کهن، نقاشی بر دیواره‌های غارهای لرستان است که به بیش از ۱۲ هزار سال پیش تعلق دارد. نقش‌های به کار رفته شده روی سفالینه‌ها عبارتند از شکل هایی از حیوانات و طبیعت که بسیار ساده و هندسی رسم شده‌اند. شاید یکی از دلایلی که باعث شد که سحاب به ترجمه آثار هنری روی بیاورد، علاقه وی به هنر و خوشنویسی بوده باشد. وی در ۱۵ سالگی، نزد میرزا عباسقلی یکی از خطاطان مشهور تفرش رفت و به فراگیری خط پرداخت و در مدتی اندک به نگارش خطوط نستعلیق، نسخ، ثلث و شکسته نستعلیق تسلط یافت. وی پس از عزیمت به تهران، آموختن خط را نزد ملک الخطاطین ادامه داد و خود به درجه استادی رسید.

اطلس چهارده قرن هنر اسلامی

یکی از آثار بی بدیل این جغرافیدان نامدار کتابی با عنوان اطلس چهارده قرن هنر اسلامی: هنر خوشنویسی از آغاز تا امروز به شمار می رود که به وسیله موسسه جغرافیایی سحاب منتشر شد. این کتاب که در طول حدود نیم سده تدوین شده به موضوع‌هایی چون هنر خوشنویسی، معماری، گچ‌بری، کاشی‌کاری، نگارگری و مینیاتور، تذهیب، پارچه‌بافی، فلزکاری، کنده‌کاری روی چوب و کاربرد خط در دیگر رشته‌های هنری می پردازد. در این مجموعه حدود چند هزار تصویر رنگی و سیاه و سفید، نقشه و پلان، پرسپکتیو، مقطع و مانند آن، از شاهکارهای گوناگون هنرهای اسلامی در سراسر جهان، همراه با شرح مختصری به ۲ زبان فارسی و انگلیسی جمع آمده و در جلد دوم این اثر به پیشینه خط از پیدایش تاکنون، انواع بسم‌الله با خطوط گوناگون، نمونه‌های خطوط و صفحاتی از قرآن‌های منسوب به ائمه اطهار(ع)، سنگ نبشته و حکاکی‌های روی فلز، نمونه‌ خطوط خوشنویسان نامی شامل: خط کوفی قدیم، کوفی معقلی، کوفی مغربی، کوفی تزئینی، ثلث، مثنی، نسخ، محقق و ریحان، تعلیق و دیوانی، خط تفننی و همچنین خطوط برگزیده ۱۹۰ خوشنویس معاصر و در انتها، فهرست اعلام و فهرست منابع فارسی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ترکی و … پرداخته شده است.
نمونه‌ خط‌های ارایه شده در این مجموعه را از موزه‌های مختلف داخل و خارج از ایران، منابع معتبر و نیز از مجموعه‌های خصوصی، با ذکر مأخذ، گردآوری کرده اند.

سرور الفؤاد

این پژوهشگر تاریخ و جغرافیا، آثاری در خصوص امامان و ائمه اطهار(ع) هم به رشته تحریر درآورده که می توان به سرور الفؤاد یا زندگانی امام جواد(ع) اشاره کرد. این اثر برای نخستین بار از طرف کتاب فروشی اسلامیه در ۱۳۵۶خورشیدی منتشر شد.

سرانجام این استاد نامدار ۲۱ دی‌ ۱۳۳۵خورشیدی در اثر بیماری قلبی دیده از جهان فروبست  و در کتابخانه آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) در قم به خاک سپرده شد.

برچسب‌ها بنیاد فرهنگی سحاب امام جواد مینیاتور قاهره

منبع: ایرنا

کلیدواژه: امام جواد مینیاتور امام جواد مینیاتور قاهره اخبار کنکور نقاشی در ایران زندگانی حضرت هنر اسلامی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۶۳۵۰۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تقریباً همه ناشران بزرگ در نمایشگاه کتاب حضور دارند

به گزارش قدس آنلاین، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه جلسه هیئت دولت با حضور در جمع خبرنگاران گفت: نمایشگاه کتاب تهران از چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت‌ماه آغاز می‌شود؛ از همه خبرنگاران برای پوشش رسانه‌ای این رویداد فرهنگی دعوت می‌کنم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه امسال و نخستین‌بار نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در فضایی به مساحت ۱۵۰ هزار متر مربع برپا شده است؛ عنوان کرد: این رویدا بزرگ فرهنگی با حضور هزاران ناشر از امروز (۱۹ اردیبهشت ماه) فعالیت خود را آغاز خواهد کرد. در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بیش از ۲۵ کشور حضور فعال دارند.

اسماعیلی با تاکید بر اینکه عدالت فرهنگی مانند سال گذشته موضوع محوری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران خواهد بود، اظهار کرد: براساس تمهیدات انجام شده با فعال شدن بخش مجازی نمایشگاه کتاب، هر فرد ایرانی می‌تواند با ورود به سامانه خرید مجازی نمایشگاه، کتاب را با تخفیف خریداری کند و این کتاب را رایگان در منزل تحویل بگیرد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به سخنان رئیس جمهور که شب گذشته در گفت‌وگوی ویژه خبری گفت: سال گذشته نزدیک به ۲ میلیون نفر از سامانه نمایشگاه مجازی، کتاب را رایگان با همکاری وزارت ارتباطات و شرکت ملی پست در منزل خود دریافت کردند. ان‌شاالله این اتفاق امسال نیز انجام خواهد شد.

وی بابیان اینکه پیش‌بینی می‌کنیم امسال نیز نمایشگاه کتاب تهران با استقبال چشم‌گیری روبه‌رو شود، افزود: تقریباً همه فعالان و ناشران برجسته حوزه نشر امسال در نمایشگاه کتاب سی‌وپنجم حضور دارند؛ چراکه این رویدا یک محل وفاق و دیدار فرهنگی است.

سی‌وپنجمین نمایشگاه کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» تا ۲۹ اردیبهشت‌ماه در مصلای بزرگ امام خمینی (ره) ادامه دارد.